PLAN ADAPTACYJNY
PUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA „KRĘCIOŁEK”

Wstęp

Adaptacja jest procesem przystosowania się jednostki do funkcjonowania
w zmienionym środowisku społecznym. Spośród wielu procesów adaptacyjnych, przez jakie przechodzi człowiek, niezwykle istotnym jest proces przystosowania się dziecka do przedszkola. Pierwsze dni w przedszkolu są bardzo ważnym i jednocześnie trudnym okresem dla wielu osób: dla dzieci, które po raz pierwszy pozostają bez rodziców/opiekunów; dla rodziców/opiekunów, bo oddają swoje pociechy w obce ręce; dla wychowawców, ponieważ muszą poznać i wspierać jak najlepiej liczne grono maluchów. Jeżeli początkowy okres pobytu dziecka w przedszkolu wiąże się z przyjemnymi uczuciami i przeżyciami, wówczas jest ono pozytywnie nastawione na odbiór świata i ludzi. Co więc zrobić, aby w tych pierwszych dniach wszystkim było łatwiej? Odpowiedzią na to pytanie jest dobrze przygotowana i przemyślana adaptacja, będąca procesem długotrwałym, który powinien być rozłożony w czasie i realizowany przez wiele osób równocześnie.

Program adaptacyjny ma na celu ułatwienie dzieciom przekroczenia progu przedszkola, a rodzicom/opiekunom zmniejszenie ich obaw i stresu. Nauczycielom program ten pozwala lepiej i dokładniej poznać dziecko, nawiązać współpracę z rodzicami/ opiekunami dziecka. Nauczyciel obserwuje dziecko, jego umiejętności, posiadane wiadomości i sposoby zachowania się w różnych sytuacjach i warunkach. Tworzy się więc wokół dziecka klimat pełen życzliwości, cierpliwości i akceptacji, ponieważ tylko takie podejście leży u podstaw właściwiej i sukcesywnej organizacji procesu adaptacyjnego.

Dzieci przychodzące do przedszkola znacznie różnią się od siebie poziomem zdolności przystosowawczych. Część dzieci adaptuje się szybko i łatwo, ale są też tacy, którzy mają z tym większe trudności. W pierwszych dniach rodzice/opiekunowie patrzą
z przerażeniem na płacz czy niechęć swojego dziecka. Dzieci na nowe miejsce, sytuacje mogą reagować w różny sposób np.: płaczem, krzykiem, ucieczką, wycofaniem, pozorną akceptacją, zaburzeniem funkcjonowania – moczenie nocne, jąkanie itp.

Pragnąc maksymalnie zmniejszyć trudności adaptacyjne, warto dostatecznie wcześnie przygotować dziecko do tej nowej sytuacji i stopniowo przyzwyczajać je do przebywania
w nowym miejscu pod opieką osób trzecich. Do takich trudnych sytuacji trzeba przygotować zarówno dzieci, jak i ich rodziców/opiekunów. Przedszkole na kilka miesięcy przed przyjęciem małego przedszkolaka powinno rozpocząć z nimi współpracę. Dzieci spokojnie będą miały okazje poznawać przedszkole, sale, plac zabaw, nauczycieli itp. To pomoże zminimalizować stres rodziców/opiekunów i dzieci. W lepszej adaptacji pomoże również atmosfera zaufania, zrozumienia i akceptacji.  

Aby osiągnąć sukces wszyscy musimy tę sytuacje potraktować poważnie
i z rozsądkiem. Dzieciom, rodzicom/opiekunom i nam wszystkim życzymy, by pierwszy krok do samodzielności łączył się z samymi przyjemnymi przeżyciami.

Problemy dziecka wstępującego do przedszkola

– nawiązanie kontaktu z nieznanymi osobami dorosłymi oraz rówieśnikami w krótkim czasie,

– rozstanie z rodzicami/opiekunami,

– poznanie otoczenia przedszkolnego,

– poznanie funkcji pomieszczeń i sposobów korzystania ze znajdujących się w nich urządzeń
i przedmiotów,

– pozyskanie informacji o organizacji dnia w przedszkolu i związanej z tym orientacji czasowej oraz wymagań dotyczących uczestnictwa w życiu grupy,

– zakres posiadanych umiejętności samoobsługowych.

Założenia

Założeniem programu jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie
z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi. Program adaptacyjny oparty na wiedzy o rozwoju dziecka, określa system wzajemnych oddziaływań  pedagogicznych oraz organizacyjnych przedszkola, rodziny w celu stworzenia dzieciom najlepszego startu przedszkolnego.

Cele ogólne

Nadrzędnym celem programu adaptacyjnego jest ułatwienie nowoprzyjętym do przedszkola dzieciom „łagodnego” startu w grupie rówieśniczej oraz bezbolesnego rozstania się z rodzicami/opiekunami, poprzez wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka
w aspekcie społecznym zgodnie z jego możliwościami rozwojowymi, stworzenie dzieciom odpowiednich warunków do szybkiej adaptacji w nowym środowisku społecznym jakim jest przedszkole, nawiązanie współpracy z domem rodzinnym przedszkolaków, w celu określenia wspólnych działań odnośnie adaptacji i stworzenia atmosfery wzajemnego zaufania
i akceptacji.

Cele szczegółowe

1. Ułatwienie dzieciom przekroczenia progu przedszkola.
2. Obniżenie lęku dzieci przed rozstaniem z rodzicami.
3. Skrócenie czasu przystosowania do przedszkola.
4. Wspomaganie i umożliwienie dziecku poznania nowego otoczenia w poczuciu bezpieczeństwa.
5. Ograniczenie w środowisku przedszkolnym liczby bodźców utrudniających wychowankowi adaptację.
6. Kształtowanie orientacji czasowej w rozkładzie dnia w przedszkolu.
7. Zapoznanie rodziców z wymaganiami przedszkola kilka miesięcy przed rozpoczęciem roku szkolnego.
8. Ukierunkowanie rodziców na pracę z dzieckiem jako przyszłym przedszkolakiem.
9. Tworzenie wokół dziecka atmosfery życzliwości, zaufania, zrozumienia i akceptacji dla jego zachowań.
10. Współdziałanie nauczycieli i rodziców, ujednolicenie oddziaływań wychowawczych.
11. Stopniowe przyswajanie wiedzy o przeznaczeniu i sposobie korzystania z różnych pomieszczeń i urządzeń w nich zawartych.
12. Motywowanie dzieci do podejmowanie działań i zachowań sprzyjających
    w integrowaniu się z przedszkolem.
13. Kształtowanie poczucia przynależności do grupy przedszkolnej i społeczności przedszkolnej.
14. Motywowanie rodziców/opiekunów oraz pracowników przedszkola do zapewnienia optymalnych warunków do łatwej adaptacji.
15. Obniżenie lęków rodziców/opiekunów związanego z koniecznością oddania dziecka pod opiekę pracownika przedszkola.
16. Integracja rodziców/opiekunów z przedszkolem w calu ułatwienia lepszej współpracy.
17. Zapoznanie rodziców/opiekunów z bazą i zasobami przedszkola, jego organizacją pracy.
18. Uświadomienie rodzicom/opiekunom potrzeb emocjonalnych dziecka.
19. Integracja rodziców/opiekunów między sobą.
20. Wzmacnianie dorosłego w roli rodzica.
21. Nawiązanie współpracy ze środowiskiem rodzinnym dziecka.

Zadania

1. Nawiązanie współpracy przez przedszkole/wychowawcę z rodziną, w celu włączenia jej w przygotowanie dziecka do nowej roli i środowiska przedszkolnego.
2. Zorganizowanie specjalnych zajęć spotkań dla rodziców/opiekunów i dzieci na terenie przedszkola.
3. Przygotowanie rodziców do udzielania dziecku wsparcia psychicznego i pomocy
   w procesie przystosowania.

Formy realizacji programu adaptacyjnego

1. Zapoznanie się nauczyciela z kartami przyjęcia dziecka do przedszkola.
2. Informowanie rodziców/opiekunów o spotkaniach adaptacyjnych (zaproszenia, informacja e-mailowa, telefoniczna).
3. Spotkania adaptacyjne dla dzieci i rodziców/opiekunów.
4. Organizowanie dni otwartych placówki.
5. Spotkania indywidualne według potrzeb rodziców/opiekunów i nauczycieli.
6. Integracja rodziców/opiekunów poprzez:

– zebrania grupowe

– zabawy, zajęcia, uroczystości, wycieczki itp.

7. Zapoznanie dzieci z pomieszczeniami przedszkola, ogrodem i najbliższym otoczeniem.
8. Wspólne urządzanie sali przedszkolnej.
9. Wspólne ustalenie zasad i norm zachowania, które są przestrzegane w przedszkolu.
10. Organizowanie w przedszkolu urodzin lub imienin dziecka.
11. Umożliwienie dziecku przebywania w przedszkolu z rodzicami w pierwszych dniach pobytu.
12. Prowadzenie strony internetowej przedszkola.

Przewidywane efekty wdrożenia programu

1. Spokojne rozstania dzieci z rodzicami/opiekunami i rozumienie, że pobyt
   w przedszkolu jest czasowy i kończy się powrotem do domu z rodzicami/opiekunami.
2. Zaufanie dziecka względem nauczyciela i innych pracowników przedszkola.
3. Dobra znajomość dzieci i ich rodziców/opiekunów.
4. Precyzyjne określenie oczekiwań rodziców/opiekunów względem nauczyciela

i przedszkola oraz odwrotnie.

5. Znajomość organizacji pracy przedszkola przez rodziców/opiekunów oraz przebiegu dnia w przedszkola przez dzieci.
6. Pozytywny, emocjonalny stosunek dzieci i rodziców/opiekunów wobec przedszkola.
7. Akceptacja i uczestnictwo w życiu zespołowym.
8. Swobodne nawiązywanie przez dzieci kontaktów słownych z rówieśnikami i dorosłymi.
9. Zaangażowanie i zadowolenie dzieci z kontaktów z rówieśnikami, nauczycielami, pozostałymi współpracownikami i innymi.
10. Interesowanie się przez dzieci wydarzeniami w grupie i przedszkolu.
11. Aktywność fizyczna i emocjonalna dzieci.
12. Pewność i zadowolenia rodziców z faktu, iż dzieci w przedszkolu czują się bezpiecznie i dobrze.
13. Aktywny i chętny udział dzieci w uroczystościach i imprezach przedszkolnych.
14. Integracja rodziców/opiekunów między sobą.

Rady dla rodziców/opiekunów przygotowujących swoje dzieci do przedszkola:

1.  Nie należy dziecka straszyć przedszkolem.

2.  Należy wyjaśnić dziecku dlaczego będzie musiało chodzić do przedszkola.

3.  Należy w domu dużo rozmawiać o przedszkolu, opowiadać o tym, co będzie tam dziecko robiło.

4.  Ważne jest przedstawienie pozytywnego, lecz w żadnym wypadku niewyidealizowanego obrazu przedszkola.

5.  Ważne jest dokonywanie wspólnego zakupu wyprawki do przedszkola, pakowanie
i oglądanie jej razem z nim.

6.  Jeżeli dziecko do tej pory nie rozstawało się z rodzicami/opiekunami, powinno być na kilka godzin pozostawione u dziadków lub znajomych, bowiem w przeciwnym razie przedszkole będzie kojarzyło się mu z pierwszym rozstaniem.

7.  Możliwie często należy pozwalać dziecku na samodzielność, nie wyręczać go
w samoobsłudze.

8.  Należy postarać się, aby miało ono jak najwięcej kontaktów z rówieśnikami.

9.  Należy stopniowo dopasowywać rytm dnia dziecka w domu do tego, jaki panuje
w przedszkolu.

10. Warto do minimum zredukować inne stresy, niezwiązane z przedszkolem, aby na czas pierwszych tygodni w przedszkolu wyłączyć większe wrażenia czy życiowe zmiany
(np.: przeprowadzki, narodziny rodzeństwa, nieobecność rodziców) – w takich przypadkach należy podwójnie zadbać o zaspokojenie potrzeb dziecka, szczególnie tych emocjonalnych.

Rady dla rodziców/opiekunów dzieci przekraczających próg przedszkola:

1.  Nie obiecuj nagrody za to, że dziecko pójdzie do przedszkola.

2.  Ciesz się wspólnie z dzieckiem, że idzie do przedszkola.

3.  Pozwól dziecku zabrać ulubiona zabawkę.

4.  Pomóż dziecku rozebrać się i zwróć uwagę gdzie zostawicie rzeczy.

5.  Pożegnaj się krótko, nie przedłużaj pożegnania.

6.  Nie zabieraj dziecka do domu, gdy płacze i protestuje przy rozstaniu; jeśli ulegniesz będzie coraz trudniej.

7.  Jeżeli rozstania z mamą są trudne, przez pierwsze dni powinien przyprowadzać dziecko tata lub dziadkowie.

8.  Zawsze witaj dziecko z uśmiechem.

9.  Kontroluj, co mówisz przy dziecku na temat sytuacji dotyczącej pobytu w przedszkolu.

10. Nie wywołuj dodatkowego stresu, pytając zaraz po wyjściu z przedszkola o pobyt
w przedszkolu – dziecko samo zacznie opowiadać w dogodnym dla niego momencie.